الف)رشد اقتصادی:
اقتصاد دانان به وسیله 3 شاخص مهم و اصلی اقتصاد عملکرد کلی آن را مورد بررسی قرار می دهند.این 3 شاخص عبارت اند از :
1- رشد اقتصادی یا رشد درامد و تولید ملی
2- نرخ تورم و سطح عمومی قیمت ها
3- نرخ اشتغال و بیکاری
در این قسمت به بررسی مفهوم رشد اقتصادی می پردازیم .برای اینکه مفهوم رشد اقتصادی را بهتر درک کنید در ابتدا به مرور 2 تعریف می پردازیم:
درامد ملی: عبارت است از مجموع تمامی درامدهای به دست آمده به وسیله خانوارها از جمله دستمزدها ,اجاره ها]بهره های دریافتی و سود در طول یکسال
تولید ملی:عبارت است از مجموع ارزش پولی تمامی کالاها و خدمات تولید شده در اقتصاد در طول یکسال.
تعریف رشد اقتصادی: منظور از رشد اقتصادی بالا رفتن میزان درامد یا تولید ملی است.نرخ رشد اقتصادی یک کشور از رابطه درصد تغییر در تولید (درامد)ملی نسبت به سال گذشته به دست می اید.
نرخ رشد اقتصاد=تولید ملی سال جاری منهای تولید ملی سال گذشته تقسیم بر تولید ملی سال گذشته *100
رشد اقتصادی بالاتر در یک اقتصاد مفاهیم زیادی را می رساند.از جمله افزایش تولید کالاها و خدمات ,افزایش درامدها,افزایش مصرف,کاهش بیکاری و در نهایت افزایش رفاه اقتصادی.
نکته ای که باید به آن توجه کرد این است که اگر نمودار رشد اقتصادی را در کشورهای صنعتی مشاهده کرده باشید متوجه خواهید شد که رشد اقتصادی همواره حول یک محور با شیب مثبت در حرکت است.دلیل این مسئله به افزایش بهره وری عوامل تولید و بهبود فن اوری و رشد کمی و کیفی نهاده های تولید که باعث رشد تولید و درامد ملی میشود بر می گردد.چنانچه رشد اقتصادی یک کشور را حول یک محور با شیب مثبت تصور کنیم ,فراز و نشیب های اقتصاد در بالا و پایین آن رخ میدهد.فراز اقتصاد با دوره اوج رونق اقتصادی و نشیب اقتصاد با دوره اوج رکود اقتصادی همراه است.
در واقع دوران بهبود اقتصادی آنقدر ادامه می یابد که به نقطه اوج می رسد و دوران رکود وکسادی اقتصاد در پایین ترین سطح خود نقطه نشیب را را به و جود می اورد.بدین ترتیب در طی زمان دوران چرخه های اقتصادی پیوسته تکرار میشود به طوریکه در کشور های صنعتی همواره رشد اقتصاد در بلند مدت با رشد همراه می باشد.
نوسانات و چرخه های اقتصادی یکی از گفتارهای مهم است که اقتصاد دانان و سیاست گذاران اقتصادی با استفاده از شاخص ها و نماگرهای گوناگون تلاش میکنند که چگونگی و زمان آن را پیش بینی کنند.
دولتمردان و سیاست گذاران اقتصادی با شناخت وضعیت و حقایق موجود در زمینه بهبود اقتصاد و راه های برون رفت اقتصاد از کسادی از ابزارهای مالی و پولی استفاده می کنند.
همچنین هرگاه معامله گران بازار سهام مخاطراتی را درباره موقعیت های آینده رشد اقتصادی کشوری احساس کنند به طور جدی به آن واکنش نشان می دهند.
بهبود اقتصادی معمولا با افزایش قدرت سهام آن کشور همراه است. ( به استثناء ایران که عکس این قضیه اتفاق می افتد ) در زمانی که شاخصهای بزرگ دنیا فرو میریزد شاخص های سهام ایران رشد می کند
ب)حسابداری ملی:
تولید ناخالص ملی GNP:
تولید ناخالص ملی مجموع ارزش کالاها و خدمات نهایی تولید شده طی یک دوره زمانی مشخص توسط افراد یک کشور می باشد.
شاخص تولید ناخالص ملی و میزان رشد آن نشان دهنده وضعیت کلان اقتصاد است.
نکته ای که در تعریف باید به آن دقت شود کلمه افراد یک کشور است.در واقع تولید ناخالص ملی عملکرد کلی اقتصاد را اندازه گیری میکند و در آن تولیدات و خدمات ایجاد شده توسط افراد یک کشور در هر کجای دنیا که باشند محاسبه میشود.
تولید ناخالص داخلی:GDP
تولید ناخالص داخلی مجموع ارزش کالاها و خدمات تولید شده طی یک دوره مشخص در داخل کشور می باشد.
فرق GDP با GNP در این است که در GNP ملاک ملیت است اما در GDP ملاک سرزمین است.
یعنی ارزش همه کالاها و خدمات نهایی تولید شده توسط ایرانیها در هر کجای دنیا که باشند در GNP ایران محاسبه میشود ولی در GDP ایران ارزش همه کالاها و خدمات نهایی تولید شده در داخل ایران صرف نظر از این که تولید کننده آن ایرانی یا غیر ایرانی باشد محاسبه می شود.
به عنوان مثال ارزش تولیدات عوامل تولید ایرانی در ژاپن در GDP ژاپن و GNP ایران محاسبه می شود.
به طور کلی رابطه این 2 شاخص به صورت زیر میباشد:
خالص درامد تولید از خارج+GDP=تولید ناخالص ملی
به طور کلی تولید ناخالص داخلی مهمتر از تولید ناخالص ملی است.اما بانک های مرکزی به هنگام انتشار تولید ناخالص داخلی اقدام به انتشار آمار تولید ناخالص ملی نیز می نمایند.
تولید ناخالص داخلی به 3 روش محاسبه میشود که عبارت اند از :
1- روش ارزش افزوده
2- روش مخارج
3- روش درامد.
از آنجا که نحوه محاسبه آن در راستای کار ما قرار نمیگیرد از توضیح این روش ها خودداری میکنیم.
به تولید ناخالص داخلی بازداده ملی نیز گفته میشود که از 4 بخش اصلی تشکیل میشود:
خالص تجاری+مخارج دولتی+مخارج سرمایه گذاری+مخارج مصرفی = GDP
در تعریف فوق دقت کنید که فقط ارزش کالاها و خدمات نهایی تولید شده محاسبه میشود و ارزش کالاها و خدمات واسطه ای مورد محاسبه قرار نمی گیرد. زیرا ارزش کالاها و خدمات واسطه ای در ارزش کالاها و خدمات نهایی نهفته است.ودر صورت محاسبه آنهادچار محاسبه چند باره(مضاعف) میشویم.
توضیح: درآمد عوامل تولید خارجی در داخل – درآمد عوامل تولید در خارج =درآمد خالص تولید از خارج
شاخص تولید ناخالص داخلی ومیزان رشد آن نشان دهنده وضعیت کلان اقتصاد است.از این نظر تولید ناخالص داخلی اهمیت زیادی در ارائه چشم انداز حال و آینده اقتصاد کشور دارد . رشد تولید ناخالص داخلی بهبود وضعیت خانوارها و بنگاههای اقتصاذی و بخشهای مختلف کشور را نمایان میسازد.
به گفته پرفسور پل ساموئل سون تولید ناخالص داخلی عملکرد کلی اقتصاد را اندازه گیری می کند.
سایر شاخص های اندازه گیری فعالیت های اقتصادی:
علاوه بر2 شاخص فوق شاخص های دیگری نیز در تجزیه و تحلیل ها مورد استفاده قرار میگیرند عبارتند از:
استهلاک – GNP = NNP – تولید خالص ملی
استهلاک -GDP = NDP – تولید خالص داخلی
خالص مالیاتهای غیر مستقیم – NNP = درآمد ملی = NI
یارانه های غیر مستقیم – مالیاتهای غیر مستقیم=خالص مالیاتهای غیرمستقیم
درآمد ملی درآمدی است که متعلق به عوامل تولید است و ناشی از تولید همان دوره است.در واقع درآمد ملی با تولید ملی برابر است.
درآمد شخصی در حقیقت درآمدی است که در طی یک دوره به دست اشخاص یک کشور میرسد. مثلا پولی که بازنشتگان میگیرند درآمدیست که به دست اشخاص جامعه رسیده است ولی نشاندهنده تولید این دوره نمی باشد .سود توزیع نشده وپولی که بابت باز نشستگی از حقوق افراد کم میکنند، درآمد حاصل از تولید این دوره است. ولی به دست اشخاص در این دوره نمی رسد .
بنا بر این باید این این اقلام از pi کسر گردند.(personal income)
پرداختهای انتقالی یا بلا عوض +(..+سود توزیع نشده شرکتها+سهم بیمه اجتماعی)-PI= NI درآمد شخصی
درامدقابل تصرف :درآمد قابل تصرف درآمدی است که فرد میتواند در آن تصرف کند و آنرا به مصرف یا پس انداز تخصیص دهد.
مالیات های مستقیم = PI -DI
همچنین اگر هر کدام از شاخص های فوق را تقسیم بر جمعیت کشور کنیم ، شاخص فوق به شکل سرانه به دست می آید.
مثلاتولید ناخالص ملی سرانه برابر است با:
GNP /جمعیت کشور= تولید ناخالص ملی سرانه
درآمد ملی سرانه و سایر شاخص های سرانه را به شکل فوق میتوان محاسبه کرد.
در پست بعدی روشهای محاسبه GDP توضیح داده خواهد شد .
4 دیدگاه
نصرالله پورسالم
با سلام ،بنده نصرالله پورسالم دانشجوی کارشناسی ارشد اقتصاد انرژی دانشگاه علوم اقتصادی تهران از مطالب سایت شما تولید محتوای تصویری ایجاد کردم ، در پیوست بحضورتان ارسال میگردد .ضمنا کیفیت تصویر برای گوشی موبایل مورده استفاده می باشد،خواستم اگر اجازه بفرمایید از مطالب دیگر سایت شما جهت تولید محتوا بصورت تصویر زیر
http://delvareco.ir/wp-content/uploads/2015/08/01.jpg
استفاده نمایم . ان شالله که مورد رضایت شما باشد.
http://www.delvareco.ir
باتشکر،نصرالله پورسالم
zahra
ميشه لطفا روش محاسبه GDP رو بذادين تو رو خدا من امتحان دارم امروز بذارين خواهشا
فرشته
با سلام
لطفا در صورت امکان توضیحی در مورد NOE بدهید؟
چیست و نحوه محاسبه آن به چه صورت است
با تشکر
میثم
سلام خسته نباشید
امکانش هست یک جزوه مفید و کارساز برای اقتصاد خرد و کلان رشته علوم اقتصادی برای کنکور ارشد به ایمیلم بفرستید
ممنون